Παρασκευή 28 Μαρτίου 2014

Ημερίδα «Διασυνδέσου» Πανόραμα Εκπαίδευσης και Εργασίας

Καλημέρα!!



Δ.Ε.Π.Υ και εγκέφαλος!

https://www.youtube.com/watch?v=CVxaK-EfsTM&list=PLg0GuIesPZTUIhAHKQtwF2F0ddkD7ZYoh

https://www.youtube.com/watch?v=cpgkp0aV7Lw&list=PLg0GuIesPZTUIhAHKQtwF2F0ddkD7ZYoh

https://www.youtube.com/watch?v=cpgkp0aV7Lw&list=PLg0GuIesPZTUIhAHKQtwF2F0ddkD7ZYoh

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

Αυτοεκτίμηση : Ποιοι συμβάλουν στην διαμόρφωση της στη ζωή του εφήβου και πως;








Αυτοεκτίμηση : Ποιοι συμβάλουν στην διαμόρφωση της στη ζωή του εφήβου και πως;
ΠΟΛΙΤΑΚΗ ΜΑΡΚEΛΛΑ


ΑΘΗΝΑ , ΦΕBΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013



ΕΙΣΑΓΩΓΗ


Είναι γνωστό ότι καθώς τα παιδιά γίνονται έφηβοι όλο και λιγότερο στηρίζονται στους γονείς τους και όλο περισσότερο συνδέονται με τους συνομηλίκους από τους οποίους λαμβάνουν περισσότερη κατανόηση σε αυτή την περίοδο της ζωής τους.
Παρ όλα αυτά, όμως, είναι ανάγκη να σημειωθεί ότι η σχέση μεταξύ γονέα –παιδιού παραμένει σημαντική και καθοριστική για την βέλτιστη ανάπτυξή του. Οι σχέσεις μεταξύ γονέα – παιδιού οι οποίες χαρακτηρίζονται από ασφάλεια για τους εφήβους έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και άρα την κατάκτηση της αυτονομίας.
Η στήριξη από τους καθηγητές του εφήβου είναι πολύ σημαντική καθώς για πολλούς εφήβους η σχολική ζωή είναι ένα καθοριστικό γεγονός για την ζωή τους. Οι θετικές εμπειρίες του μαθητή με την σχέση του με τον καθηγητή – εκπαιδευτικό συνδέεται με την οικειότητα, συμπαράσταση και την ενίσχυση από τους καθηγητές τους.( Σταθοπούλου,2013,οικογενειακό περιβάλλον συνομήλικοι )
Η σημερινή γενιά των εφήβων ζει σε μια εποχή με τρομερές ανακατατάξεις, με κοινωνικές αξίες πού εύκολα μεταβάλλονται από τον τρόπο ζωής, από τα επιτεύγματα της επιστήμης και την μεταβολή των οικολογικών συστημάτων. Οι έφηβοι ζουν και μαθαίνουν πολλά από την τηλεόραση η οποία του προσφέρει ερεθίσματα και πληροφορίες με ταχύτητα πού δεν προλαβαίνει να εξετάσει τι είναι αυτό πού παρακολουθεί. Η ψυχολογική πίεσή τους από τις πολλές απαιτήσεις του σχολείου, των γονέων και της κοινωνίας πολλές φορές τους μπερδεύουν ακόμη περισσότερο. Οι έφηβοι εύκολα ονειρεύονται, απογοητεύονται, πληγώνονται, επαναστατούν και απαιτούν να ζήσουν μια πιο φυσιολογική ζωή με κατανόηση και αγάπη. Δύσκολα τούς καταλαβαίνουν οι άλλοι και ιδιαίτερα οι γονείς τους πού τούς δημιουργούν πολλά αδιέξοδα.( Σταθοπούλου, 2013, γονείς και έφηβοι )
Σε κάθε κοινωνία η μετάβαση από την παιδική στη νεανική ηλικία γίνεται με διαφορετικό τρόπο. Σε άλλες κοινωνίες τα παιδιά μαθητεύουν κοντά σε δασκάλους και η μετάβαση επισημαίνεται με τελετές. Σε άλλες κοινωνίες πάλι το παιδί μεταβαίνει στο κόσμο των ενηλίκων μόλις γίνεται σωματικά ικανό για εργασία. Στη σύγχρονη αστική κοινωνία η εφηβεία αποτελεί μια μακρόχρονη περίοδο προετοιμασίας για τον κόσμο των ενηλίκων, μέσα στο προστατευτικό πλαίσιο της οικογένειας. Η εφηβεία έχει την αρχή της στη βιολογία και το τέλος της στον πολιτισμό.( Τριανταφύλλου Κ.2009, σελ. 12)

Η ΕΦΗΒΕΙΑ
Η περίοδος της εφηβείας είναι αυτά τα 6-7 δύσκολα χρόνια ανάμεσα στη παιδική ηλικία, που χαρακτηρίζεται από ανευθυνότητα και εξάρτηση από τους γονείς, και στην ενηλικίωση, που χαρακτηρίζεται από υπευθυνότητα για τις πράξεις μας και ανεξαρτησία από το οικογενειακό περιβάλλον. Η εφηβεία αποτελεί τη λιγότερο οριοθετημένη φάση της ζωής, ένα μεταβατικό στάδιο στην εξέλιξη της. Η ενηλικίωση προσεγγίζεται σιγά σιγά, με μικρά περιστατικά και συχνά δημιουργείται διαφωνία για τη φάση της εξέλιξης στην οποία βρίσκεται το παιδί και συνεπώς για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του. ( Τριανταφύλλου Κ.2009, σελ. 11)
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από τεράστιες βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές και από τη προσπάθεια του εφήβου να προσαρμοστεί σε αυτές. Η κατάσταση επιτείνεται από τις σημερινές συνθήκες της κοινωνίας που χαρακτηρίζονται από ραγδαίες μεταβολές, ανασφάλεια και κρίση αρχών και αξιών. ( Τριανταφύλλου Κ.2009, σελ. 12 )
Αναφέρετε ότι η εφηβεία ορίζεται από το χρονικό διάστημα που ξεκινά με την εμφάνιση των πρώτων σημείων της ήβης και καταλήγει στην ενηλικίωση του ατόμου.( in.gr health 16/02/13 Κρίση της εφηβείας)
Εφηβεία θεωρείται η αναπτυξιακή περίοδος που έχει ως βιολογική έναρξη την ήβη ( Brooks –Gunn & Peterson, 1984) και ολοκληρώνεται με τη δημιουργία της προσωπικής ταυτότητας ( Erikson,   1981). Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο από την παιδική στην ενήλικη ζωή, τα όρια της οποίας είναι δυσδιάκριτα ( Miller, 1983), μια περίοδος ψυχικής αναστάτωσης, αβεβαιότητας κι ενθουσιασμού, καθώς ο έφηβος καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, να ελέγξει και να ισορροπήσει τις εσωτερικές μεταβολές του, να αντιμετωπίσει την ένταση και το άγχος και να ανταποκριθεί στις νέες προσδοκίες της κοινωνίας, της οικογένειας και των συνομηλίκων, αναπτύσσοντας συγχρόνως την ανεξαρτησία και την ατομικότητά του   ( Masten, 1988).
Με τον όρο "ήβη" περιγράφουμε τις σωματικές και βιολογικές αλλαγές οι οποίες αρχίζουν (κατά μέσο όρο) στην ηλικία των 12 ετών για τα κορίτσια και των 14 ετών για τα αγόρια και οφείλονται κυρίως στην έκκριση ορμονών (οιστρογόνων για τα κορίτσια, ανδρογόνων για τα αγόρια). Η σωματική ανάπτυξη επιταχύνεται απότομα και κάνουν την εμφάνισή τους τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Το τέλος της παιδικής ηλικίας για τα αγόρια σηματοδοτείται με την αύξηση του μεγέθους του πέους, των όρχεων και του οσχέου, καθώς και την εμφάνιση της τριχοφυΐας. Στα κορίτσια αντίστοιχα, παρατηρούνται αύξηση του στήθους, ανάπτυξη των ωοθηκών και της μήτρας και εμφάνιση της έμμηνης ρήσης.
Υπάρχει μια έντονη αλλαγή στην εικόνα του σώματος και του εαυτού, η οποία σπρώχνει τον έφηβο στην αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας. Παράλληλα, οι ορμονικές μεταβολές ενισχύουν τις σεξουαλικές και επιθετικές παρορμήσεις του και προκαλούν την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξή του. Ο έφηβος έχει τη δυνατότητα -που του έλειπε όταν ήταν παιδί- να κάνει δύο μεγάλα βήματα, τα οποία θα τον οδηγήσουν στην ενηλικίωση: να ολοκληρώσει τις σεξουαλικές σχέσεις του και να κερδίσει την αυτονομία του από τους γονείς. Αυτές οι κατακτήσεις απαιτούν μεγάλη ψυχική ενέργεια και, αν δεν εξελιχθούν ομαλά, μπορεί να οδηγήσουν σε αυτό που ονομάζουμε κρίση της εφηβείας.
Η έννοια της κρίσης υποδηλώνει ότι πρόκειται για κάτι το παροδικό. Ορίζεται ως η εφήμερη αποδιοργάνωση του ψυχισμού του, που παρουσιάζεται όταν ο έφηβος αφήνει τα στηρίγματα της παιδικής ηλικίας, χωρίς να έχει βρει ακόμη εκείνα της ενήλικης ζωής. Εκδηλώνεται με ποικίλες διαταραχές της συμπεριφοράς, κυρίως προκλητικές και επιθετικές, μέσα από τις οποίες διαφαίνεται η άσχημη ψυχολογική κατάστασή του.
Ο τρόπος με τον οποίο θα ξεπεραστεί η κρίση της εφηβείας εξαρτάται από την προσωπικότητα και τις ψυχικές δυνάμεις του εφήβου, αλλά και από τη στάση και τη συμπεριφορά των γονιών.
Στάδια της εφηβείας
Η εφηβεία χωρίζεται σχηματικά σε στάδια, τα οποία περιγράφουν τους μηχανισμούς που τη διέπουν. Το αρχικό στάδιο, από τα έντεκα έως τα δεκατέσσερα έτη, σηματοδοτεί αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού. Οι γονείς παύουν να αναγνωρίζουν το χαρακτήρα του παιδιού τους. Ο έφηβος παρουσιάζεται αινιγματικός, απαιτητικός, ανυπόμονος και εριστικός. Όταν δεν ικανοποιούνται άμεσα οι ανάγκες του, γίνεται επιθετικός και οι αντιδράσεις του είναι απρόβλεπτες. Συχνά παρατηρείται παλινδρόμηση και ο έφηβος μιμείται τη συμπεριφορά μικρότερου παιδιού, γίνεται το μωρό της μαμάς του και αναζητεί τη φροντίδα της.
Σε αυτό το πρώτο στάδιο, οι παρέες είναι με άτομα του ίδιου φύλου. Τα αγόρια αναπτύσσουν έντονες φιλίες με τα αγόρια -το ίδιο και τα κορίτσια-, λένε τα μυστικά τους, συγκρίνονται. Φτιάχνουν προσωπικές σεξουαλικές θεωρίες. Ενώ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσφέρουν άφθονες πληροφορίες και στο σχολείο διδάσκεται το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, το κάθε παιδί εξακολουθεί να αναπτύσσει τις δικές του θεωρίες.
Στο μέσο στάδιο, από τα δεκατέσσερα έως τα δεκαεπτά έτη, εμφανίζεται καθαρά ο ανταγωνισμός με τους γονείς, οι οποίοι παύουν να είναι αντικείμενα θαυμασμού, ενώ η παρέα τους θεωρείται ανιαρή και τα αστεία τους ανούσια. Ο έφηβος αρνείται να τους συνοδέψει σε εξόδους ή να συμμετάσχει σε οικογενειακές γιορτές και συγκεντρώσεις. Αντίθετα, εκδηλώνεται ο θαυμασμός για κάποιον άλλο σημαντικό ενήλικο, π.χ., έναν καθηγητή, ο οποίος χρησιμεύει ως γονεϊκό υποκατάστατο. Αυτόν το θετικό ρόλο μπορεί να παίξει ο μεγαλύτερος φίλος ή ο δάσκαλος, καθώς ο έφηβος αναζητεί τη στήριξη που δεν μπορεί να πάρει από το γονιό σε κάποιον φίλο. Σε αυτό το στάδιο εκδηλώνονται οι παράφοροι έρωτες, καταστάσεις έντονου πάθους και μικρής διάρκειας. Ο σύντροφος ενώ είναι φαντασιακά παρών, στην πραγματικότητα κρατιέται σε απόσταση ασφαλείας. Ο έφηβος μένει πολλές ώρες μόνος του στο δωμάτιό του ακούγοντας μουσική ή γράφοντας τις κρυφές σκέψεις του. Διανύει μια περίοδο μοναξιάς αλλά και δημιουργικότητας, κατά την οποία φιλοσοφικά ερωτήματα και υπαρξιακές αναζητήσεις απαιτούν την απάντησή τους.(in.gr Health 16/02/13 Κρίση της εφηβείας )
Τα χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι εγωκεντρισμός ( αυτό θέλω κι αυτό πρέπει να γίνει ), η αυτοαπορρόφιση ( εγώ και κανένας άλλος ), η ανησυχία για σωματικές μεταβολές ( γιατί δε χρειάζομαι ακόμα ξύρισμα; ), η αίσθηση απώλειας ελέγχου ( γιατί συμβαίνει αυτό; ) το άγχος και η αγωνία ( αξίζω; Θα τα καταφέρω;) , η ανησυχία για τη γνώμη των άλλων ( είμαι αρκετά όμορφη; ), η σύγκριση του πραγματικού εαυτού με έναν ιδανικό εαυτό ( πόσο μοιάζω με το μεγάλο ποδοσφαιριστή που θαυμάζω; ), οι δοκιμές ρόλων και ιδεολογίας ( « ο σκληρός» )κ.α. Όπως είναι φυσικό, η διαδικασίες αυτές συνοδεύονται από λάθη που δημιουργούν αίσθηση κενού, θλίψη και μερικές φορές απόγνωση. Η θλίψη και η απόγνωση, που κάποτε κατακλύζουν τον έφηβο είναι μέσα στις αναμενόμενες αντιδράσεις. Η εφηβεία είναι από τη φύση της μια περίοδο απώλειας, απώλεια της ανεμελιάς και της παιδικότητας. ( Τριανταφύλλου Κ.2009, σελ 12-13)
Στο τελικό στάδιο, από τα δεκαεπτά έως τα είκοσι έτη, έχουμε τη σταθεροποίηση της ταυτότητας. Οι έντονες συγκρούσεις παύουν, η ταυτότητα ολοκληρώνεται, οι απαιτήσεις της ενήλικης ζωής οδηγούν τον έφηβο να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα. Οι ετεροφυλικές σεξουαλικές σχέσεις αποκτούν μεγαλύτερη διάρκεια (και μπορεί να καταλήξουν σε αρραβώνα και σε γάμο), ενώ επέρχεται η συμφιλίωση με τους γονείς. Οι έφηβοι ζητούν τη βοήθειά τους για την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος. Έτσι, παύει ο ανταγωνισμός και οι γονείς γίνονται σύμμαχοι και φίλοι.( in.gr health16/02/13 Κρίση της εφηβείας )
Ομάδα των συνομηλίκων
Συνηθισμένες ανησυχίες που κατακλύζουν τον έφηβο αφορούν τις σωματικές αλλαγές που του συμβαίνουν, τις σπουδές του και το μέλλον του, τις σχέσεις του με τους γονείς του, με το άλλο φύλο και με το εαυτό του. Οι βασικές ανάγκες του εφήβου είναι η διαμόρφωση της ταυτότητας του και η κοινωνικοποίηση του, δηλαδή η ένταξη του στο κοινωνικό περιβάλλον. Στη περίοδο αυτή η κύρια ομάδα επιροής του εφήβου είναι η ομάδα των συνομήλικων του. ( Τριανταφύλλου Κ.2009, σελ 12)
Οι έφηβοι συναθροίζονται και δημιουργούν ομάδες. Ο νέος έχει ανάγκη να ανήκει κάπου την περίοδο που νιώθει ότι απομακρύνεται από την οικογένεια. Για να είναι αποδεκτός από την παρέα, πρέπει να υιοθετήσει τον τρόπο συμπεριφοράς της, να ντυθεί ή να κόψει τα μαλλιά του όπως και τα υπόλοιπα μέλη της, να ακούει την ίδια μουσική κ.λπ. Η ομάδα συνομηλίκων παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των διεργασιών της εφηβείας. Βοηθά τον έφηβο και του δίνει μια προσωρινή ταυτότητα. Μέσα σε αυτήν ανακαλύπτει καινούρια κοινωνικά κριτήρια και πρότυπα συμπεριφοράς, διαφορετικά από αυτά που προτείνει η οικογένειά του. Μια καλά οργανωμένη ομάδα μπορεί επίσης να θέτει απαγορεύσεις, καθορίζοντας επιτρεπόμενες ή μη συμπεριφορές. Ταυτόχρονα, ο έφηβος έχει μεγάλη υποστήριξη από την ομάδα, η οποία καλλιεργεί ανάλογα με την ιδεολογία της συγκεκριμένα πρότυπα.
Έφηβος και Οικογένεια
Ο έφηβος και η οικογένεια βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με έντονες συγκρούσεις, χαρακτηριστικές αυτής της περιόδου. Η θέση του εφήβου καθορίζεται από μια βαθιά αμφιθυμία. Διεκδικεί με πάθος την αυτονομία του, την ίδια στιγμή που είναι εξαρτάται άμεσα από την οικογένειά του. Θέλει να είναι αυτόνομος, διακηρύσσει την ανεξαρτησία του, αλλά ταυτόχρονα αναζητεί τη σιγουριά και τη στήριξη που παρέχονται από τους γονείς του. Χρειάζεται όρια που τίθενται από τη συνεπή παρουσία των ενηλίκων και του παρέχουν την αίσθηση αυτής της σιγουριάς. Επίσης, χρειάζεται όρια για να μπορέσει να αντιπαρατεθεί, να αναμετρηθεί. Του είναι απαραίτητη η ύπαρξη κάποιου με τον οποίο θα συγκρουστεί και θα τον ξεπεράσει.
Επομένως, έχει ανάγκη να ανήκει σε μια δομή που δεν καταρρέει από την επιθετικότητά του ούτε έχει διάθεση αντεκδίκησης. Ο έφηβος δεν αντέχει να βλέπει τους γονείς του αδύναμους. Οι γονείς πρέπει να είναι δυνατοί. Σε αυτή την περίοδο αποφεύγει τη σωματική επαφή με τους γονείς του. Τα αγόρια δεν θέλουν με κανένα τρόπο να τα πλησιάζει η μητέρα τους, να τα αγγίζει, να τα φιλά ή να τα χαϊδεύει. Το ίδιο συμβαίνει αντίστοιχα με τα κορίτσια και τον πατέρα τους. Αυτό συμβαίνει διότι οι έφηβοι πολύ συχνά βλέπουν σεξουαλικού περιεχομένου όνειρα με τη μεγαλύτερη αδελφή ή την μητέρα και έχουν άγχος και ως επακόλουθο τύψεις.
Οι γονείς αυτή την περίοδο περνούν συνήθως την κρίση της μέσης ηλικίας, διότι, εάν βρίσκονται κοντά στην πέμπτη δεκαετία της ζωής τους, αντιλαμβάνονται ότι τους μένει λίγος χρόνος για την πραγμάτωση των φιλοδοξιών τους και η σεξουαλικότητά τους μειώνεται, ενώ παράλληλα παρατηρούν ότι τα όνειρα για ζωή του εφήβου ανατέλλουν. Οι γυναίκες βιώνουν τα προβλήματα της εμμηνόπαυσης, ενώ η κόρη τους αρχίζει να έχει περίοδο. Η στάση, η προσωπικότητα των γονέων και η οικογενειακή δομή είναι καθοριστικοί παράγοντες στην εξέλιξη της εφηβείας.
Οι γονείς
Πρέπει να ανέχονται τους εφήβους και να προσπερνούν την τάση τους να τους αγνοούν, χωρίς να το εκλαμβάνουν ως προσωπική αποτυχία τους. Πρέπει να υπερβούν τη σχέση του γονιού προς το μικρό παιδί που χρειάζεται προστασία από τα πάντα και να περάσουν προοδευτικά σε μια ισότιμη σχέση ενήλικου προς ενήλικο.
Σχετικά με την καθολικότητα της σύγκρουσης γονιών και εφήβων, νεότερες έρευνες δείχνουν ότι δεν περνούν απαραίτητα όλοι οι έφηβοι από αυτήν τη διαδικασία εναντίωσης απέναντι στους γονείς τους. Πράγματι, δυσκολίες στην επικοινωνία και δυσαρέσκεια απέναντι στους γονείς τους αναφέρουν οι έφηβοι που παρουσιάζουν προβλήματα. Αντίθετα, από ερωτηματολόγια που απαντούν φυσιολογικοί έφηβοι, φαίνεται ότι σε υψηλό ποσοστό μοιράζονται τις ίδιες αξίες με τους γονείς τους.( in.gr health 16/02/13 Κρίση της εφηβείας. )




Η αυτοεκτίμηση του εφήβου.
« Για ορισμένους, αυτοεκτίμηση είναι η συνειδητή αποδοχή της αξίας και της σημαντικότητας, ο σεβασμός προς τον εαυτό μας. Για άλλους, η αναγκαιότητα του να είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας και να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα στους άλλους»( Σαμίου Β. 2008 )
«Η αυτοεκτίμηση αντιπροσωπεύει τη συναισθηματική πλευρά και αναφέρεται στη σφαιρική άποψη που έχει κάποιος για την αξία του ως άτομο. Για παράδειγμα : Είμαι ευχαριστημένος με τον εαυτό μου.» (Μακρή-Μπότσαρη, 2008, σελ 33)
«Επίσης αυτοεκτίμηση είναι η θετική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, η ικανότητα να έχουμε εμπιστοσύνη και σεβασμό προς το πρόσωπο μας και να εκτιμούμε την προσωπική μας αξία. Η πραγματική αυτοεκτίμηση, μας επιτρέπει να αποκτούμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, να είμαστε δημιουργικοί, χαρούμενοι, φιλικοί, να νιώθουμε γεμάτοι και με ικανότητα να προσφέρουμε και να δεχόμαστε.»( Πνοή, 2001 )
Η αυτοεκτίμηση είναι ένα συναισθηματικό φαινόμενο, δηλαδή ο άνθρωπος το ζει ως συναίσθημα. Είναι μια δυναμική διαδικασία που επηρεάζεται από τις αποτυχίες και τις επιτυχίες και για αυτό θεωρείται ότι η αυτοεκτίμηση πλάθεται. Σχετίζεται με τις αξίες, τις επιτυχίες και τις ικανότητες του ατόμου. ( James,1980 στο history of self estime)
Παράγοντες που την επηρεάζουν:
Αναφέρετε ότι η αυτοεκτίμησή, αυτό δηλαδή που αισθανόμαστε και πιστεύουμε για τον εαυτό μας, επηρεάζει καθοριστικά όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.
Η σχολική επίδοση, επαγγελματικές επιλογές, φιλοδοξίες, κοινωνική συμπεριφορά, διαπροσωπικές σχέσεις, ψυχική ισορροπία, φαίνεται να βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με αυτή την «προσωπική μας εκτίμηση αυτοαξίας».
Και ενώ όλοι μας καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι να πιστεύει κανείς στον εαυτό του, το ερώτημα είναι γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, ενώ κάποιοι άλλοι, ακόμα και με φαινομενικά περισσότερα προσόντα, αμφιβάλλουν συνεχώς για τον εαυτό τους; 
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι γιατί η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που μαθαίνεται. Κανείς δε γεννιέται έχοντας κάποια εικόνα του εαυτού του. Άλλωστε τους πρώτους μήνες της ζωής μας, ως βρέφη, δεν είμαστε καν σε θέση να διακρίνουμε τον εαυτό μας από τους άλλους (μητέρα και βρέφος γίνονται αντιληπτά ως ενιαίο σύνολο). Η εικόνα του εαυτού προκύπτει  σταδιακά, καθώς το άτομο μεγαλώνει, μέσα από τις εμπειρίες του και κυρίως μέσα από τη σχέση του με τους «Σημαντικούς Άλλους».
«Οι Σημαντικοί Άλλοι» στη ζωή ενός παιδιού είναι συνήθως η μητέρα, ο πατέρας, τα αδέρφια, οι δάσκαλοι, οι φίλοι και οι συμμαθητές-συνομήλικοι. Η στάση του περιβάλλοντος λοιπόν είναι αυτή που θα καθορίσει το βαθμό εμπιστοσύνης που θα αναπτύξει το άτομο για τον εαυτό του. Αν το περιβάλλον είναι συνεπές, παρέχει στήριξη, ενθάρρυνση, ευκαιρίες για ανάληψη πρωτοβουλιών και αξιόλογα πρότυπα, το άτομο θα αναπτύξει μια αίσθηση εμπιστοσύνης προς τον εαυτό του και τον κόσμο, μια αίσθηση αυτονομίας και εργατικότητας. Αντίθετα, αν υπάρχει έλλειψη στήριξης, αστάθεια, υπερπροστασία, έλλειψη ευκαιριών, επικρίσεις, ειρωνεία, απόρριψη και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, το άτομο μαθαίνει ότι δεν μπορεί να εμπιστευθεί τις ικανότητές του, τον εαυτό του και τον κόσμο, βιώνει αισθήματα αμφισβήτησης, ενοχής, κατωτερότητας και σύγχυσης.
Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής όμως δεν εξαντλείται στην παιδική ηλικία. Αντίθετα, συνεχίζει να διαμορφώνεται σε ολόκληρη τη ζωή, απλά οι πρώτες εμπειρίες έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Στην ενήλικη ζωή, το πώς νοιώθουμε για τον εαυτό μας σχετίζεται με το αν καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε σχέσεις οικειότητας με τους άλλους ή αν αντίθετα βιώνουμε μοναξιά και απομόνωση, και με το αν αισθανόμαστε ότι οι στόχοι μας πραγματοποιούνται και είμαστε παραγωγικοί ή αντίθετα ότι μένουμε στάσιμοι και λιμνάζουμε.
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης μας, είναι το συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε και οι αξίες που αυτό προάγει, η  επίδραση του φύλου και των στερεοτύπων που συνδέονται με αυτό, καθώς και η προσωπική ιστορία του κάθε ανθρώπου. Ποικίλα «τραυματικά» συμβάντα, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια μεγάλη φυσική καταστροφή, μια εγκληματική επίθεση, ο βιασμός, μια ανίατη ή μακροχρόνια ασθένεια, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στις αντιλήψεις των ανθρώπων για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους.
Παρόλα αυτά, η αυτοεκτίμηση έχει την ιδιότητα να αντιστέκεται στις αλλαγές. Αυτό οφείλεται στο κίνητρο του ανθρώπου να διατηρεί μια σταθερή εικόνα εαυτού (self-consistency), γιατί αυτή η σταθερότητα του προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας. Το άτομο λοιπόν λειτουργεί ασυνείδητα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιβεβαιώνεται η κυρίαρχη αντίληψη που έχει για τον εαυτό του (π.χ. ερμηνεύοντας με συγκεκριμένο τρόπο τη συμπεριφορά των άλλων απέναντί του). Για αυτό οποιαδήποτε αλλαγή στην εικόνα του εαυτού απαιτεί χρόνο.( Κορδερά Ε. e-psychology.gr )


Ποιοι συμβάλλουν στην διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του εφήβου;
Η αυτοεκτίμηση αναπτύσσεται μέσα από τις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους, καθώς και τα άτομα προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν την απόρριψη, να πετύχουν αποδοχή και να βρουν ικανοποίηση και ασφάλεια.
Δηλαδή, ο έφηβος προσπαθεί να εκτιμήσει τη γνώμη ή τις στάσεις που έχουν οι άλλοι προς αυτούς και μετά εσωτερικοποιούν τις στάσεις αυτές στη δική τους αυτοεκτίμηση. Η κοινωνία τελικά είναι αυτή που δίνει μορφή και νόημα στην αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του.
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ως βασικές κατηγορίες σημαντικών άλλων τους γονείς, τους καθηγητές, την ευρύτερη ομάδα των συνομηλίκων ( συμμαθητές, συμφοιτητές) και τους στενούς φίλους.
Σε γενικές γραμμές θέση σημαντικών άλλων για κάποιον επέχουν εκείνα τα άτομα, των οποίων η γνώμη θεωρείτε από τον ίδιο αξιόλογη και έγκυρη.
Η επίδραση που ασκούν στην αυτοεκτίμηση οι αξιολογήσεις από τους άλλους , εξαρτάται από το κατά πόσον οι αξιολογήσεις αυτές είναι ευνοϊκές, από τη συνέπεια της ανατροφοδότησης, από την ειλικρίνεια και τον αριθμό των αξιολογητών, καθώς και από την αντίληψη που το άτομο σχηματίζει για τα κίνητρα τους.
Όλα αυτά είναι λογικά και ενδεχομένως βάσιμα. Αλλά σημασία έχει η οπτική του παρατηρητή. Τελικά αυτός μόνο μπορεί να προσδιορίσει, αν ένας συγκεκριμένος άλλος είναι σημαντικός ή όχι. Σε τελευταία ανάλυση, σημαντικοί άλλοι είναι εκείνοι που ασκούν πράγματι σημαντική επίδραση στον εαυτό κάποιου και όχι εκείνοι που έχουν συγκεκριμένους ρόλους ή δύναμη.
Η οικογένεια ασκεί άμεσα ή έμμεσα, σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της εφηβικής αυτοεκτίμησης, αφού είναι ο χώρος μέσα στον οποίο η αρχική αίσθηση για τον εαυτό μορφοποιείται και πλάθεται διαμέσου της εσωτερικής και εξωτερικής αλληλεπίδρασης του αναπτυσσόμενου ατόμου με τους γονείς του και τα υπόλοιπα συγγενικά μέλη.
Η κοινωνική στήριξη από καθηγητές είναι επίσης πολύ σημαντική, καθώς για πολλούς εφήβους, το καθοριστικό γεγονός της σχολικής ζωής περιστρέφεται γύρω από τις σχέσεις του με τον καθηγητή. Οι θετικές εμπειρίες του μαθητή συνδέονται με την οικειότητα, τη συμπαράσταση και την ενίσχυση από τους καθηγητές του.
Η ομάδα των συνομηλίκων ενέχει μεγάλη σημασία για τον έφηβο, καθώς προσπαθεί να πετύχει την αυτονομία από τους γονείς του. Η ομάδα των συμμαθητών παρέχει ίσως στον έφηβο την ευκαιρία να πειραματιστεί με νέες συμπεριφορές και ενήλικους κοινωνικούς ρόλους σε ένα πλαίσιο που διευκολύνει την ανάπτυξη της ταυτότητας του εαυτού.
Σε γενικές γραμμές η κοινωνική στήριξη αναφέρεται στην προσφερόμενη εκτίμηση, φροντίδα ή βοήθεια που το άτομο νοιώθει ότι λαμβάνει από διάφορες πηγές, και μπορεί να είναι συναισθηματική ή υλική, ή να έχει τη μορφή πληροφοριών.
Όσο ισχυρότερη είναι η συνάφεια της αυτοεκτίμησης με τη κοινωνική στήριξη που προσφέρεται στο άτομο από κάποια πρόσωπα του κοινωνικού του περίγυρου, τόσο πιο σημαντικά είναι για το άτομο τα πρόσωπα αυτά. ( Μακρή-Μπότσαρη, 2008, σελ. 37-39 )
Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ένας άνθρωπος την εξωτερική του εμφάνιση σχετίζεται με τη γενικότερη εικόνα που έχει για τον εαυτό του και με την αυτοεκτίμηση του. Πολλές φορές οι αυτοαξιολογήσεις συσχετίζονται στενότερα με την ελκυστικότητα που θεωρεί το άτομο ότι έχει παρά με την πραγματική, φυσική του ελκυστικότητα Στην πρώιμη παιδική ηλικία τα κορίτσια και τα αγόρια είναι εξίσου ικανοποιημένα με την εμφάνιση τους. Ωστόσο ενώ με το πέρασμα των χρόνων τα αγόρια εξακολουθούν να αξιολογούν θετικά την εμφάνιση τους τα κορίτσια εμφανίζουν μια συστηματική μείωση των θετικών αξιολογήσεων. Κορίτσια που δεν ανταποκρίνονται στα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς έχουν ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση.( dim-aradippou2-lar.schools.ac.cy/Proagogi/autoektimisi.doc)
Οι έφηβοι φτιάχνουν για τον εαυτό τους μια ιδανική εικόνα η οποία στηρίζεται στα κριτήρια της παρέας, στη μόδα της ,την ηθική της, τις αξίες της. Νιώθουν όμορφοι ή άσχημοι στο βαθμό που πλησιάζουν ή όχι αυτή την ιδανική εικόνα του εαυτού τους.
Νιώθουν να επιβεβαιώνονται όταν ακολουθούν τη μόδα της παρέας και όταν φοράν τα ρούχα που οι άλλοι αποφάσισαν να φορούν, γιατί αυτό είναι μια απόδειξη συνένωσης και ενσωμάτωσης στην ομάδα. Νιώθουν προστατευμένοι μέσα σε μια ομάδα και μέσα σε μια παρέα. Μιας και ο εαυτός τους δεν τους αρέσει, επιδιώκουν να αρέσουν στον εαυτό τους μέσα από το βλέμμα των άλλων. ( Ntolto F.-Ntolto Tolits K,2011, σελ. 26)
Συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς ανατρέφουν τα παιδιά τους είναι υψίστης σημασίας για την ομαλή κοινωνικοποίηση των παιδιών και για τον σχηματισμό μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους. Στις οικογένειες που επικρατεί η αυταρχικότητα, η αδιαφορία και η έλλειψη αγάπης δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την αρνητική στάση του παιδιού απέναντι στον εαυτό του (Μακρή-Μπότσαρη, 2001).
Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού και του εφήβου η αυτοεκτίμηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχοσυναισθηματική του υγεία αλλά και την πορεία του, ακόμα και τις επιλογές που θα κάνει αργότερα στη ζωή του ως ενήλικας.
Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση:
  • Είναι περισσότερο ανεξάρτητα και παίρνουν πρωτοβουλίες
  • Αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες
  • Περηφανεύονται και χαίρονται με τις επιτυχίες τους και τα κατορθώματά τους
  • Δείχνουν ανοχή στη ματαίωση και μπορούν να αντιμετωπίσουν κατάλληλα την αποτυχία.
  • Χειρίζονται επιδέξια την πίεση που μπορεί να δεχτούν από ομάδες συνομηλίκων τους.
  • Μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά τα θετικά και τα αρνητικά τους συναισθήματα.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μάθουν να αισθάνονται ωραία για τον εαυτό τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Τα λόγια και οι πράξεις τους έχουν μεγάλη επιρροή στο πώς ένα παιδί ή ένας έφηβος σκέφτεται και νιώθει για τον εαυτό του. Η αυτοεκτίμηση είναι μία έννοια που διαμορφώνεται σε όλο το ταξίδι της ζωής. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού υπάρχουν πολλές ευχάριστες αλλά και δυσάρεστες στιγμές. Ο ρόλος ενός γονιού είναι να βοηθήσει το παιδί του να νιώσει ότι είναι ένα άτομο ικανό και ένα άτομο που αξίζει να αγαπά και να αγαπιέται. ( Ζηκοπούλου Ο. από Αυτοεκτίμηση www.gefiri.gr)
Όταν τα άτομα δέχονται συνεχείς κριτικές, αξιολογήσεις και αποδοκιμασίες, βιώνουν εμπειρίες που βρίσκονται σε ασυμφωνία με τον εαυτό τους. Η αντίληψη τους γίνεται επιλεκτική και προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις εμπειρίες με τρόπους που είναι σύμφωνοι με την αυτοεκτίμησή τους. Οι εμπειρίες που βρίσκονται σε ασυμφωνία με τον εαυτό τους εκλαμβάνονται ως απειλητικές και μάλιστα, όσο πιο απειλητικές είναι, τόσο πιο αμυντικό γίνεται το σύστημα του εαυτού τους. Μόνο όταν τα μπορούν να επικοινωνήσουν με τον εαυτό τους, πέρα από κάθε διαδικασία άμυνας, βιώνουν μια καλή ζωή που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό τη δημιουργικότητα. (Μακρή- Μπότσαρη, 2008, σελ. 41 )
Τόσο η αυτοαντίληψη όσο και η αυτοεκτίμηση διαμορφώνονται κι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την οικογένεια Η υποστήριξη εκ μέρους των γονέων, ιδιαίτερα όταν αυτή εκφράζεται ως αποδοχή και έγκριση του παιδιού, συνδέεται με υψηλή αυτοεκτίμηση και με την αίσθηση του παιδιού ότι είναι αρεστό κι αξιαγάπητο.

Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται και παρουσιάζει ένα παιδί τον εαυτό του σχετίζεται και με την ύπαρξη άλλων παιδιών στην οικογένεια . Για παράδειγμα το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως προστάτη και ηγέτη , ενώ τα μικρότερα παιδιά μπορεί να αναλαμβάνουν το ρόλο του προστατευόμενου και υπάκουου.


Μεγάλη σημασία για τη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης του μαθητή έχει και ο δάσκαλος-καθηγητής. Η διαμόρφωση της εικόνας του μαθητή για τον εαυτό του σχετίζεται με τη εικόνα που έχει ο δάσκαλος γι’ αυτόν. Συχνά στην τάξη λειτουργεί αυτό που ονομάζουμε «αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Δηλαδή ο εκπαιδευτικός συχνά προβλέπει την εξέλιξη ή την επίδοση ενός παιδιού και ασυνείδητα , μέσω της συναισθηματικής του διάθεσης και της συμπεριφοράς του στην τάξη κάνει τις προβλέψεις του πραγματικότητα.( dim-aradippou2-lar.schools.ac.cy/Proagogi/autoektimisi.doc)


Από τα 13 έως τα 19 χρόνια οι έφηβοι πλέον παλεύουν να αποκτήσουν ταυτότητα, την δυνατότητα να βάζουν όρια, να δεσμευτούν σε μια κατεύθυνση της ζωής τους, να ισορροπήσουν μεταξύ του τί έχω? και τι θα κάνω με αυτό? Επίσης  να απαντήσουν στην εσωτερική τους ερώτηση: ποιός είμαι και τι κάνω στη ζωή μου.
Γι αυτό ψάχνουν έναν ρόλο στην ζωή τους που να περικλείει την φιλοσοφία της ζωής τους, να είναι ξεκάθαρος ρόλος, να είναι δική τους επιλογή, να νιώθουν ότι ανήκουν κάπου και να δεσμευτούν με πάθος πίστη και αφοσίωση σε αυτό τον σκοπό. (Τσουκάλης Δ., e-psychology.g, Η ψυχολογία του παιδιού )
Η στήριξη του εφήβου από τους γονείς και τους καθηγητές, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την εκτίμηση, το ενδιαφέρον ή τη βοήθεια που προσφέρεται στον έφηβο, συμβάλει στην δημιουργία ενός υψηλού επιπέδου αυτοεκτίμησης.
Και τέλος εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν η ελευθερία και ή αυτονομία, ως πλαίσιο αναφοράς της γονικής συμπεριφοράς προς τους εφήβους. Η ανάγκη των εφήβων για ελευθερία αυτονομία και αυτοέκφραση, οδηγεί τους γονείς σε συμπεριφορές με ανάλογη δεκτικότητα και ελαστικότητα, οι οποίες και ωθούν τους εφήβους σε ομαλή προσαρμογή στον κόσμο των ενηλίκων. Η αίσθηση των εφήβων ότι τους εμπιστεύονται και τους αντιμετωπίζουν, ως υπεύθυνα και ώριμα άτομα, αποτελεί μια μεταβλητή που συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της αυτοεκτίμησης τους. Η αυτοεκτίμηση αποτελεί ένα βασικό και κυρίαρχο στοιχείο, κατά τη δόμηση της ταυτότητας τους. ( Μακρή-Μπότσαρη,2008, σελ.12 )


















Βιβλιογραφία:
«Γονείς και έφηβοι.» Σημειώσεις του προγράμματος e-σχολές γονέων, Πανεπιστήμιο Ρόδου ,(2013), «Οικογενειακό περιβάλλον.& συνομήλικοι»
James,(1980) στο history of self estime
Μακρή-Μπότσαρη, (2001) «Αυτοαντίλυψη και αυτοεκτίμηση» , Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
Ntolto F.-Ntolto Tolits K,(2011) «Έφηβοι, προβλήματα και ανησυχίες», 16η έκδοση, Εκδόσεις Πατάκη .Αθήνα.
Τριανταφύλλου Κ.,(2009), «Έφηβοι και γονείς» ( Συμβουλευτική για γονείς εφήβων) Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα.
www.gefiri.gr Ζηκοπούλου Ο. «Αυτοεκτίμηση»
http://repository.edulll.gr/edulll/bitstream/10795/1090/3/1090_01_oaed_enotita03b_v03.pdf «Σύγχρονα προβλήματα εφηβείας» «Παιδαγωγική επιμόρφωση εκπαιδευτικών του Ο.Α.Ε.Δ.» ,Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. 2008, Μακρή – Μπότσαρη Ε.
http://e-psychology.gr/children/teens/family/547-h-psychologia-toy-paidiou. , «Η ψυχολογία του παιδιού» 18/02/2013 Τσουκάλης Δ.
http://e-psychology.gr/selfhelp/641-self-esteem-apo-pou-phgazei-pos-na-thn-allaksete. «Εσύ, πόσο πιστεύεις στον εαυτό σου; Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Από πού πηγάζει και πώς να την αλλάξετε!» 17/02/2013 Κορδερά Ειρήνη.
http://epapanis.blogspot.gr/2008/09/blog-post_12.html , «Ο ορισμός της αυτοεκτίμησης» Σαμίου Βίκυ,2008
http://dim-aradippou2-lar.schools.ac.cy/Proagogi/autoektimisi.doc
http://www.pnoh-lesvos.gr/articles.php?lng=en&pg=1220 «Ταυτότητα και αυτοεκτίμηση» ,15/12/2010