Σάββατο 21 Απριλίου 2018

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Μερικές φράσεις που επηρεάζουν ένα παιδί αρνητικά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης είναι οι ακόλουθες :
Είσαι χαζό;
Μην κλαις ! Οι άντρες δεν κλαίνε!
Είσαι ανόητος; Δεν πρέπει να φοβάσαι.
Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, άστο θα το κάνω εγώ.
Δεν είσαι παιδί εσύ , είσαι βάσανο!
Δε σε ρώτησα!
Δεν υπάρχει δε μπορώ. Υπάρχει δε θέλω!
Γιατί εσύ δεν είσαι τόσο καλός όπως ο .....
Αν είσαι καλό παιδί θα σε αγαπάω!
Είσαι μεγάλος ψεύτης.
Θα βαρεθείς γρήγορα και θα τα παρατήσεις.
Γιατί οι άλλοι μπορούν και εσύ δεν μπορείς;
Δεν έχω χρόνο τώρα!
Δεν πρόλαβα να φύγω και έκανες ζημιά.
Δεν είσαι ευχαριστημένος με τίποτα!
Ξέρεις τι έχω τραβήξει για να σε μεγαλώσω;



 Οι παραπάνω φράσεις αποτελούν παραδείγματα  και καλό είναι να αποφεύγονται . Περιέχουν αυστηρή κριτική και δημιουργούν ενοχές , αμφιβολία, απογοήτευση και ανασφάλεια στο παιδί για τις ικανότητες του , τις προθέσεις του και το χαρακτήρα του. Το επηρεάζουν στην εικόνα που αναπτύσσει για τον εαυτό του και του δημιουργούν δυσάρεστα συναισθήματα που το κάνουν επιφυλλακτικό σε παρόμοια κατάσταση που θα συναντήσει στο μέλλον.



Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.

Τρίτη 17 Απριλίου 2018

Η ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ . Απο το Σεμινάριο γονέων 17/04/18.


Η αυτοεκτίμηση είναι ένα συναισθηματικό φαινόμενο, δηλαδή ο άνθρωπος το ζει ως συναίσθημα. Είναι μια δυναμική διαδικασία που επηρεάζεται από τις αποτυχίες και τις επιτυχίες και για αυτό θεωρείται ότι η αυτοεκτίμηση πλάθεται. Σχετίζεται με τις αξίες, τις επιτυχίες και τις ικανότητες του ατόμου. ( James,1980 στο history of self estime)
«Επίσης αυτοεκτίμηση είναι η θετική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, η ικανότητα να έχουμε εμπιστοσύνη και σεβασμό προς το πρόσωπο μας και να εκτιμούμε την προσωπική μας αξία. Η πραγματική αυτοεκτίμηση, μας επιτρέπει να αποκτούμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, να είμαστε δημιουργικοί, χαρούμενοι, φιλικοί, να νιώθουμε γεμάτοι και με ικανότητα να προσφέρουμε και να δεχόμαστε.»( Πνοή, 2001 )
« Για ορισμένους, αυτοεκτίμηση είναι η συνειδητή αποδοχή της αξίας και της σημαντικότητας, ο σεβασμός προς τον εαυτό μας. Για άλλους, η αναγκαιότητα του να είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας και να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα στους άλλους»( Σαμίου Β. 2008 )
«Η αυτοεκτίμηση αντιπροσωπεύει τη συναισθηματική πλευρά και αναφέρεται στη σφαιρική άποψη που έχει κάποιος για την αξία του ως άτομο. Για παράδειγμα : Είμαι ευχαριστημένος με τον εαυτό μου.» (Μακρή-Μπότσαρη, 2008, σελ 33)


Παράγοντες που την επηρεάζουν:
Αναφέρετε ότι η αυτοεκτίμηση, αυτό δηλαδή που αισθανόμαστε και πιστεύουμε για τον εαυτό μας, επηρεάζει καθοριστικά όλους τους τομείς της ζωής μας.
Η σχολική επίδοση, οι επαγγελματικές επιλογές,οι φιλοδοξίες,η κοινωνική μας συμπεριφορά, οι διαπροσωπικές μας σχέσεις, η ψυχική μας ισορροπία, φαίνεται να βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με αυτή την «προσωπική μας εκτίμηση αυτοαξίας».
Και ενώ όλοι μας καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι να πιστεύει κανείς στον εαυτό του, το ερώτημα είναι, γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, ενώ κάποιοι άλλοι, ακόμα και με φαινομενικά περισσότερα προσόντα, αμφιβάλλουν συνεχώς για τον εαυτό τους; 
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό, είναι γιατί η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που μαθαίνεται. Κανείς δε γεννιέται έχοντας κάποια εικόνα του εαυτού του. Άλλωστε τους πρώτους μήνες της ζωής μας, ως βρέφη, δεν είμαστε καν σε θέση να διακρίνουμε τον εαυτό μας από τους άλλους (η μητέρα και το βρέφος γίνονται αντιληπτά ως ένα ενιαίο σύνολο). Η εικόνα του εαυτού προκύπτει  σταδιακά, καθώς το άτομο μεγαλώνει, μέσα από τις εμπειρίες του και κυρίως μέσα από τη σχέση του με τους «Σημαντικούς Άλλους».
«Οι Σημαντικοί Άλλοι» στη ζωή ενός παιδιού είναι συνήθως η μητέρα, ο πατέρας, τα αδέρφια, οι δάσκαλοι, οι φίλοι και οι συμμαθητές-συνομήλικοι. Η στάση του περιβάλλοντος λοιπόν είναι αυτή που θα καθορίσει το βαθμό εμπιστοσύνης που θα αναπτύξει το άτομο για τον εαυτό του. Αν το περιβάλλον είναι συνεπές, παρέχει στήριξη, ενθάρρυνση, ευκαιρίες για ανάληψη πρωτοβουλιών και αξιόλογα πρότυπα, το άτομο θα αναπτύξει μια αίσθηση εμπιστοσύνης προς τον εαυτό του και τον κόσμο, μια αίσθηση αυτονομίας και εργατικότητας. Αντίθετα, αν υπάρχει έλλειψη στήριξης, αστάθεια, υπερπροστασία, έλλειψη ευκαιριών, επικρίσεις, ειρωνεία, απόρριψη και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, το άτομο μαθαίνει ότι δεν μπορεί να εμπιστευθεί τις ικανότητές του, τον εαυτό του και τον κόσμο, βιώνει αισθήματα αμφισβήτησης, ενοχής, κατωτερότητας και σύγχυσης.
Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής όμως δεν εξαντλείται στην παιδική ηλικία. Αντίθετα, συνεχίζει να διαμορφώνεται σε ολόκληρη τη ζωή, απλά οι πρώτες εμπειρίες έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα.
Στην ενήλικη ζωή, το πώς νοιώθουμε για τον εαυτό μας σχετίζεται με το αν καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε σχέσεις οικειότητας με τους άλλους ή αν αντίθετα βιώνουμε μοναξιά και απομόνωση, και με το αν αισθανόμαστε ότι οι στόχοι μας πραγματοποιούνται και είμαστε παραγωγικοί ή αντίθετα ότι μένουμε στάσιμοι και λιμνάζουμε.
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης μας, είναι το συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε και οι αξίες που αυτό προάγει, η  επίδραση του φύλου και των στερεοτύπων που συνδέονται με αυτό, καθώς και η προσωπική ιστορία του κάθε ανθρώπου. Ποικίλα «τραυματικά» συμβάντα, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια μεγάλη φυσική καταστροφή, μια εγκληματική επίθεση, ο βιασμός, μια ανίατη ή μακροχρόνια ασθένεια, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στις αντιλήψεις των ανθρώπων για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους.
Παρόλα αυτά, η αυτοεκτίμηση έχει την ιδιότητα να αντιστέκεται στις αλλαγές. Αυτό οφείλεται στο κίνητρο του ανθρώπου να διατηρεί μια σταθερή εικόνα εαυτού (self-consistency), γιατί αυτή η σταθερότητα του προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας. Το άτομο λοιπόν λειτουργεί ασυνείδητα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιβεβαιώνεται η κυρίαρχη αντίληψη που έχει για τον εαυτό του (π.χ. ερμηνεύοντας με συγκεκριμένο τρόπο τη συμπεριφορά των άλλων απέναντί του). Για αυτό οποιαδήποτε αλλαγή στην εικόνα του εαυτού απαιτεί χρόνο.( Κορδερά Ε. e-psychology.gr )


Ποιοι συμβάλλουν στην διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού;


Η οικογένεια ασκεί άμεσα ή έμμεσα, σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, αφού είναι ο χώρος μέσα στον οποίο η αρχική αίσθηση για τον εαυτό μορφοποιείται και πλάθεται διαμέσου της εσωτερικής και εξωτερικής αλληλεπίδρασης του αναπτυσσόμενου ατόμου με τους γονείς του και τα υπόλοιπα συγγενικά μέλη.
Η κοινωνική στήριξη από δασκάλους είναι επίσης πολύ σημαντική, καθώς για πολλά παιδιά, το καθοριστικό γεγονός της σχολικής ζωής περιστρέφεται γύρω από τις σχέσεις του με τον δάσκαλο. Οι θετικές εμπειρίες του μαθητή συνδέονται με την οικειότητα, τη συμπαράσταση και την ενίσχυση από τους δασκάλους του.
Σε γενικές γραμμές η κοινωνική στήριξη αναφέρεται στην προσφερόμενη εκτίμηση, φροντίδα ή βοήθεια που το άτομο νοιώθει ότι λαμβάνει από διάφορες πηγές, και μπορεί να είναι συναισθηματική ή υλική, ή να έχει τη μορφή πληροφοριών.
Όσο ισχυρότερη είναι η συνάφεια της αυτοεκτίμησης με τη κοινωνική στήριξη που προσφέρεται στο άτομο από κάποια πρόσωπα του κοινωνικού του περίγυρου, τόσο πιο σημαντικά είναι για το άτομο τα πρόσωπα αυτά. ( Μακρή-Μπότσαρη, 2008, σελ. 37-39 )
Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ένας άνθρωπος την εξωτερική του εμφάνιση σχετίζεται με τη γενικότερη εικόνα που έχει για τον εαυτό του και με την αυτοεκτίμηση του.
Συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς ανατρέφουν τα παιδιά τους είναι υψίστης σημασίας για την ομαλή κοινωνικοποίηση των παιδιών και για τον σχηματισμό μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους. Στις οικογένειες που επικρατεί η αυταρχικότητα, η αδιαφορία και η έλλειψη αγάπης δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την αρνητική στάση του παιδιού απέναντι στον εαυτό του (Μακρή-Μπότσαρη, 2001).
Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού και του εφήβου η αυτοεκτίμηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχοσυναισθηματική του υγεία αλλά και την πορεία του, ακόμα και τις επιλογές που θα κάνει αργότερα στη ζωή του ως ενήλικας.
Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση:
  • Είναι περισσότερο ανεξάρτητα και παίρνουν πρωτοβουλίες
  • Αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες
  • Περηφανεύονται και χαίρονται με τις επιτυχίες τους και τα κατορθώματά τους
  • Δείχνουν ανοχή στη ματαίωση και μπορούν να αντιμετωπίσουν κατάλληλα την αποτυχία.
  • Χειρίζονται επιδέξια την πίεση που μπορεί να δεχτούν από ομάδες συνομηλίκων τους.
  • Μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά τα θετικά και τα αρνητικά τους συναισθήματα.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μάθουν να αισθάνονται ωραία για τον εαυτό τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Τα λόγια και οι πράξεις τους έχουν μεγάλη επιρροή στο πώς ένα παιδί ή ένας έφηβος σκέφτεται και νιώθει για τον εαυτό του. Η αυτοεκτίμηση είναι μία έννοια που διαμορφώνεται σε όλο το ταξίδι της ζωής. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού υπάρχουν πολλές ευχάριστες αλλά και δυσάρεστες στιγμές. Ο ρόλος ενός γονιού είναι να βοηθήσει το παιδί του να νιώσει ότι είναι ένα άτομο ικανό και ένα άτομο που αξίζει να αγαπά και να αγαπιέται. ( Ζηκοπούλου Ο. από Αυτοεκτίμηση www.gefiri.gr)
Όταν τα άτομα δέχονται συνεχείς κριτικές, αξιολογήσεις και αποδοκιμασίες, βιώνουν εμπειρίες που βρίσκονται σε ασυμφωνία με τον εαυτό τους. Η αντίληψη τους γίνεται επιλεκτική και προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις εμπειρίες με τρόπους που είναι σύμφωνοι με την αυτοεκτίμησή τους. Οι εμπειρίες που βρίσκονται σε ασυμφωνία με τον εαυτό τους εκλαμβάνονται ως απειλητικές και μάλιστα, όσο πιο απειλητικές είναι, τόσο πιο αμυντικό γίνεται το σύστημα του εαυτού τους. Μόνο όταν τα μπορούν να επικοινωνήσουν με τον εαυτό τους, πέρα από κάθε διαδικασία άμυνας, βιώνουν μια καλή ζωή που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό τη δημιουργικότητα. (Μακρή- Μπότσαρη, 2008, σελ. 41 )
Τόσο η αυτοαντίληψη όσο και η αυτοεκτίμηση διαμορφώνονται κι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την οικογένεια Η υποστήριξη εκ μέρους των γονέων, ιδιαίτερα όταν αυτή εκφράζεται ως αποδοχή και έγκριση του παιδιού, συνδέεται με υψηλή αυτοεκτίμηση και με την αίσθηση του παιδιού ότι είναι αρεστό κι αξιαγάπητο.

Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται και παρουσιάζει ένα παιδί τον εαυτό του σχετίζεται και με την ύπαρξη άλλων παιδιών στην οικογένεια . Για παράδειγμα το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως προστάτη και ηγέτη , ενώ τα μικρότερα παιδιά μπορεί να αναλαμβάνουν το ρόλο του προστατευόμενου και υπάκουου.


Μεγάλη σημασία για τη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης του μαθητή έχει και ο δάσκαλος-καθηγητής. Η διαμόρφωση της εικόνας του μαθητή για τον εαυτό του σχετίζεται με τη εικόνα που έχει ο δάσκαλος γι’ αυτόν.
Από τα 13 έως τα 19 χρόνια οι έφηβοι πλέον παλεύουν να αποκτήσουν ταυτότητα, την δυνατότητα να μπορούν να βάζουν όρια, να δεσμευτούν σε μια κατεύθυνση της ζωής τους, να ισορροπήσουν μεταξύ του τί έχω; και τι θα κάνω με αυτό;Επίσης  να απαντήσουν στην εσωτερική τους ερώτηση: ποιός είμαι και τι μπορώ να κάνω στη ζωή μου.
Και τέλος εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν η ελευθερία και ή αυτονομία, ως πλαίσιο αναφοράς της γονικής συμπεριφοράς προς τα παιδιά και στη συνέχεια στους εφήβους. Η ανάγκη των εφήβων για ελευθερία και αυτονομία και η κατάκτηση τους με τη στήριξη των γονιών, τους ωθούν σε ομαλή προσαρμογή στον κόσμο των ενηλίκων. Η αίσθηση ότι τους εμπιστεύονται και τους αντιμετωπίζουν, ως υπεύθυνα και ώριμα άτομα, αποτελεί μια μεταβλητή που συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της αυτοεκτίμησης τους. Η αυτοεκτίμηση αποτελεί ένα βασικό και κυρίαρχο στοιχείο, κατά τη δόμηση της ταυτότητας τους. ( Μακρή-Μπότσαρη,2008, σελ.12 )


Μερικές φράσεις που επηρεάζουν ένα παιδί αρνητικά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης είναι οι ακόλουθες :
Είσαι χαζό;
Μην κλαις ! Οι άντρες δεν κλαίνε!
Είσαι ανόητος; Δεν πρέπει να φοβάσαι.
Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, άστο θα το κάνω εγώ.
Δεν είσαι παιδί εσύ , είσαι βάσανο!
Δε σε ρώτησα!
Δεν υπάρχει δε μπορώ. Υπάρχει δε θέλω!
Γιατί εσύ δεν είσαι τόσο καλός όπως ο .....
Αν είσαι καλό παιδί θα σε αγαπάω! 
Είσαι μεγάλος ψεύτης.
Θα βαρεθείς γρήγορα και θα τα παρατήσεις.
Γιατί οι άλλοι μπορούν και εσύ δεν μπορείς;
Δεν έχω χρόνο τώρα!
Δεν πρόλαβα να φύγω και έκανες ζημιά.
Δεν είσαι ευχαριστημένος με τίποτα!
Ξέρεις τι έχω τραβήξει για να σε μεγαλώσω;

Φράσεις που βοηθούν ένα παιδί στην αύξηση της αυτοεκτίμησης του :
Ότι και να κάνεις, θα σε αγαπάω !
Δε πειράζει αν κλάψεις , θα νιώσεις καλύτερα.
Μπράβο σου , συνέχισε , θα τα καταφέρεις.
Δεν είναι κακό να κάνεις λάθος, όλοι κάνουμε .
Δεν πειράζει, αυτό που μετράει είναι ότι προσπάθησες .
Σε αγαπάω για αυτό που είσαι!


Από το σεμινάριο γονέων
17/04/18
Θέμα : Αυτοεκτίμηση.
Πολιτάκη Μαρκέλλα, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.


Βιβλιογραφία:
«Γονείς και έφηβοι.» Σημειώσεις του προγράμματος e-σχολές γονέων, Πανεπιστήμιο Ρόδου ,(2013), «Οικογενειακό περιβάλλον.& συνομήλικοι»
James,(1980) στο history of self estime
Μακρή-Μπότσαρη, (2001) «Αυτοαντίλυψη και αυτοεκτίμηση» , Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
Ntolto F.-Ntolto Tolits K,(2011) «Έφηβοι, προβλήματα και ανησυχίες», 16η έκδοση, Εκδόσεις Πατάκη .Αθήνα.
Τριανταφύλλου Κ.,(2009), «Έφηβοι και γονείς» ( Συμβουλευτική για γονείς εφήβων) Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα.
www.gefiri.gr Ζηκοπούλου Ο. «Αυτοεκτίμηση»
http://repository.edulll.gr/edulll/bitstream/10795/1090/3/1090_01_oaed_enotita03b_v03.pdf «Σύγχρονα προβλήματα εφηβείας» «Παιδαγωγική επιμόρφωση εκπαιδευτικών του Ο.Α.Ε.Δ.» ,Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. 2008, Μακρή – Μπότσαρη Ε.
http://e-psychology.gr/children/teens/family/547-h-psychologia-toy-paidiou. , «Η ψυχολογία του παιδιού» 18/02/2013 Τσουκάλης Δ.
http://e-psychology.gr/selfhelp/641-self-esteem-apo-pou-phgazei-pos-na-thn-allaksete. «Εσύ, πόσο πιστεύεις στον εαυτό σου; Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Από πού πηγάζει και πώς να την αλλάξετε!» 17/02/2013 Κορδερά Ειρήνη.
http://epapanis.blogspot.gr/2008/09/blog-post_12.html , «Ο ορισμός της αυτοεκτίμησης» Σαμίου Βίκυ,2008
http://dim-aradippou2-lar.schools.ac.cy/Proagogi/autoektimisi.doc
http://www.pnoh-lesvos.gr/articles.php?lng=en&pg=1220 «Ταυτότητα και αυτοεκτίμηση» ,15/12/2010