Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2017

ΜΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ,ΠΟΛΛΕΣ ΔΕΞΙΌΤΗΤΕΣ!








Για τη δραστηριότητα αυτή χρειάστηκαν :
 Δακτυλομπογιές, χαρτόνι, κόλλα, ψαλίδι, γκοφρέ χαρτί, πινέλα και ένα ποτήρι με νερό.
Φτιάξαμε τα πέταλα ενός  λουλουδιού βάφοντας με πινέλο τη δεξιά παλάμη του παιδιού και πιέζοντας το χέρι στο χαρτόνι τόσο όσο να μεταφερθεί η μπογιά. Στη μέση του χαρτιού, αφού έκοψε ένα χάρτινο κύκλο τον κόλλησε, και πάνω σε αυτόν  κόλλησε ταινίες που έκοψε κατά μήκος από γκοφρέ χαρτί και τις έκανε μπαλίτσες με τα δάκτυλα το παιδί.
 Με αυτή τη χειροτεχνία - κατασκευή βελτιώνονται οι δεξιότητες του παιδιού στο ψαλίδι, τη λεπτή κινητικότητα, αμφίπλευρο συντονισμό, ιδιοδεκτική, διάκριση δεξιού - αριστερού, έναρξη - λήξη δραστηριότητας, αισθητικότητα άνω άκρου. Δόθηκε θετική ενίσχυση από το αποτέλεσμα!
 Είναι κατάλληλη για παιδιά προσχολικής ηλικίας με δυσκολία στη διάκριση δεξιού - αριστερού,στη λεπτή κινητικότητα,  διαταραχή της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, με ανώριμη πλευρίωση και κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης γραφοκινητικών δεξιοτήτων.
 Το παιδί ενισχύεται να χρησιμοποιεί το δεξί άνω άκρο κατά τη διάρκεια ως κύριο και να στηρίζει το χαρτί με το αριστερό.


Πολιτακη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια. 

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

Η ΟΡΘΗ ΦΟΡΑ ΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ








Αποτέλεσμα εικόνας για φορα γραφης για αριστεροχειρες

 Στις παραπάνω εικόνες φαίνεται η ορθή φορά των γραμμάτων.
Για να μπορεί το παιδί στην ηλικία των 6 ετών να γράψει τα γράμματα με ορθή φορά χρειάζεται να έχει κατακτήσει την λειτουργική λαβή στήριξης του εργαλείου γραφής που είναι η τριποδική.


Αποτέλεσμα εικόνας για σωστή λαβή μολυβιού

Τρόποι σύλληψης αντίστοιχοι με την ηλικία του παιδιού :

Αποτέλεσμα εικόνας για σωστή λαβή μολυβιού

Σχετική εικόνα





Σχετική εικόνα


Βασική προϋπόθεση έχει και η στάση του παιδιού στο κάθισμα και η συνεργασία των άνω άκρων μεταξύ τους ( αμφίπλευρος συντονισμός) , καθώς και  η θέση που τοποθετεί το χαρτί για να γράψει.


Αποτέλεσμα εικόνας για σωστή λαβή μολυβιού

Οι παρακάτω σύνδεσμοι είναι σχετικοί με το θέμα της γραφής το οποίο έχει αναπτυχθεί στο παρελθόν και είναι χρήσιμα ως συμπληρωματικές πληροφορίες.


http://markellapolitaki.blogspot.gr/2016/03/blog-post_18.html

http://markellapolitaki.blogspot.gr/2015/01/blog-post_21.html

http://markellapolitaki.blogspot.gr/2015/04/blog-post.html

http://markellapolitaki.blogspot.gr/2015/01/blog-post_21.html

ΠΟΛΙΤΑΚΗ ΜΑΡΚΕΛΛΑ Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.

Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου 2017

ΤΑ ΕΙΔΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ






  Τα παρακάτω είδη παιχνιδιού εμφανίζονται ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Αυτό δε σημαίνει πως όλα τα παιδιά θα αναπτύσσουν όλα τα είδη παιχνιδιού και στον ίδιο βαθμό.

·       Αισθητικοκινητικό παιχνίδι ( sensorimotor play )


   Το αισθητικοκινητικό παιχνίδι εμφανίζεται από τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού και κυριαρχεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου χρόνου. Κατά τη διάρκεια της ημέρας τα βρέφη αφιερώνουν πολύ χρόνο για να παίζουν με τα άκρα τους και το σώμα τους με αποτέλεσμα να βιώνουν διάφορες αισθήσεις. Τα παιδιά αντανακλούν ικανοποίηση μέσα από αυτές τις δράσεις. Μετά το πέρας των δύο ετών, παρόλη τη συνύπαρξη με άλλα είδη παιχνιδιού, το αισθητικοκινητικό παιχνίδι εξακολουθεί να εμφανίζεται και μετατρέπεται σε αδρό κινητικό παιχνίδι π.χ. σχοινάκι, ποδήλατο. Το αισθητικοκινητικό παιχνίδι μπορεί να συνεχιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες.



·       Εξερευνητικό παιχνίδι ( exploratory play )


   To εξερευνητικό  παιχνίδι ξεκινά από την βρεφική ηλικία.  Σε αυτό το είδος το παιδί ασχολείται με αντικείμενα-παιχνίδια και προσπαθεί μέσα από επαναληπτικές δράσεις να ανακαλύψει πως αυτά λειτουργούν. Π.χ. το παιδί πατάει συνεχόμενα  τα κουμπιά ενός παιχνιδιού με ήχους με σκοπό να κατανοήσει πως αυτά λειτουργούν. Στο τέλος του πρώτου χρόνου τα παιδιά έχουν καταφέρει να εξερευνήσουν ενεργητικά το περιβάλλον τους. Στα προσχολικά χρόνια το εξερευνητικό παιχνίδι μειώνεται με σταδιακό τρόπο, αλλά επανέρχεται όταν το παιδί εξερευνά ένα καινούργιο παιχνίδι .

Τα δύο αυτά είδη εμφανίζονται στη βιβλιογραφία και σαν ενοποιημένη μορφή (Κnox ,2005).



·       Κατασκευαστικό παιχνίδι ( constructive play )


   Το κατασκευαστικό παιχνίδι είναι κυρίαρχο στην νηπιακή ηλικία και παραμένει, σε μικρότερο βέβαια βαθμό, μέχρι και την εφηβεία. Σε αυτό το είδος παιχνιδιού το παιδί χειρίζεται αντικείμενα-υλικά για να κατασκευάσει ή να δημιουργήσει ένα προϊόν π.χ. η συναρμολόγηση lego.


·       Συμβολικό παιχνίδι ( symbolic play )


   Το συμβολικό παιχνίδι αναπτύσσεται κατά το δεύτερο χρόνο της ζωής ενός παιδιού και είναι κυρίαρχο γύρω στα πέντε του χρόνια. Τα συμβολικά παιχνίδια είναι παιχνίδια αναπαράστασης(make-believe) και προσποίησης (pretend play) στα οποία κυριαρχεί η φαντασία, δηλαδή το παιδί χρησιμοποιεί σύμβολα για να αναπαραστήσει κάποιες πράξεις π.χ. αποδίδουν ιδιότητες σε ένα αντικείμενο, όπως « η κούκλα πεινάει ».



·        Κοινωνικό παιχνίδι ( social play )



    Το κοινωνικό παιχνίδι εμφανίζεται πολύ νωρίς και αφορά το παιχνίδι αλληλεπίδρασης ανάμεσα στη μητέρα και το βρέφος π.χ. χαμόγελα, γαργάλημα και από την ηλικία των 3 ετών και μετά τα παιδιά εμπλέκονται σε πιο περίπλοκα κοινωνικά παιχνίδια. Γενικά το κοινωνικό παιχνίδι ενσωματώνει την αλληλεπίδραση του παιδιού με άλλα άτομα, είτε αυτά είναι ενήλικες είτε συνομήλικοι, όπως π.χ. οι συμμαθητές του. Στα σχολικά χρόνια τα παιδιά συμμετέχουν σε περίπλοκες -κοινωνικά- δραστηριότητες παιχνιδιού, όπως το να αναπαριστούν ήρωες, να πηγαίνουν βόλτα με τα ποδήλατα παρέα με φίλους τους κ.τ.λ.


·       Παιχνίδια με κανόνες (games with rules )


   Τα παιχνίδια με κανόνες κυριαρχούν στην ηλικία των επτά με έντεκα χρόνων αλλά συνεχίζουν να εμφανίζονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Τα παιχνίδια με κανόνες αποτελούν σημαντικό στάδιο για την κοινωνικοποίηση του  ατόμου, καθώς αναφέρονται σε συνεργατικά παιχνίδια που συνδέονται  με κανόνες οι οποίοι ή υπάρχουν ήδη ή κατασκευάζονται από τα ίδια τα παιδιά. Αυτοί οι κανόνες πρέπει να τηρούνται από όλα τα μέλη που συμμετέχουν στο παιχνίδι.  Ευρέως διαδεδομένο παράδειγμα παιχνιδιού με κανόνες αποτελούν τα επιτραπέζια παιχνίδια.

Ο Erikson (1950) περιγράφει τρία γενικά στάδια ανάπτυξης παιχνιδιού :


  • Αυτοκοσμικό : Ο κόσμος του εαυτού. Το παιδί εξερευνά το σώμα του και το σώμα της μητέρας του και επαναλαμβάνει συνεχώς μια δραστηριότητα που μπορεί να του φανεί ενδιαφέρουσα.
  • Μικροκοσμικό : Ένας κόσμος από μικρά παιχνίδια και αντικείμενα εύκολα στο χειρισμό. Το παιδί προτιμά το μοναχικό παιχνίδι και η ευχαρίστηση απορρέει από την απόκτηση δεξιοτεχνίας στο χειρισμό των παιχνιδιών.
  • Μακροκοσμικό : Το παιδί αρχίζει να εξερευνά τον κόσμο που μοιράζεται με τους άλλους.




Βιβλιογραφία

Τζονιχάκη, Ι., Μοροζίνη, Μ. & Πολίτης, Ι. (2012) Διδακτικές σημειώσεις: Eιδικές θεραπευτικές τεχνικές στην Εργοθεραπεία , Αθήνα.

Knox, S. (2005) Play. In J. Case-Smith (Ed), Occupational Therapy for Children, (5th ed), St. Louis: Mosby.   

Ann Cattanach (2003) Θεραπεία μέσω του Παιχνιδιού.
Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.
Μπατσή Ευτυχία, προπτυχιακή Εργοθεραπεύτρια.

Πέμπτη 20 Ιουλίου 2017

ΣΥΧΝΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ.


Προσχολικά:

§  Το παιδί μιλάει αργότερα από ότι τα περισσότερα παιδιά

§  Προβλήματα στην προφορά

§  Αργή ανάπτυξη του λεξιλογίου

§  Συχνά αδυνατούν να βρουν τη σωστή λέξη

§  Δυσκολία στην ομοιοκαταληξία των λέξεων

§  Πρόβλημα στη μάθηση αριθμών, γραμμάτων, ημερών της βδομάδας, χρωμάτων και σχημάτων

§  Υπάρχει ανησυχία και εύκολη απόσπαση

§  Πρόβλημα αλληλεπίδρασης με συνομηλίκους

§  Δυσκολία στην ακολουθία μίας ρουτίνας ή κατευθύνσεων

§  Αργή ανάπτυξη δεξιοτήτων λεπτής κινητικότητας

Μέχρι 5 ετών:

§  Αργούν να μάθουν τη σχέση μεταξύ των γραμμάτων και των ήχων

§  Συγχέουν βασικές λέξεις

§  Μεταφέρουν τη σειρά των αριθμών και συγχέουν τα αριθμητικά σύμβολα

§  Αργούν να θυμηθούν γεγονότα

§  Αργούν να μάθουν νέες δεξιότητες

§  Παρορμητικός και δύσκολος σχεδιασμός

§  Ασταθής λαβή μολυβιού

§  Δυσκολία στο να μάθουν τον χρόνο

§  Κακός συντονισμός

§  Αγνοούν το φυσικό περιβάλλον 

Προσοχή : Όλα τα παραπάνω αποτελούν ενδείξεις και αν αντιμετωπιστούν εγκαίρως με τις κατάλληλες μεθόδους αφού πρώτα γίνει αξιολόγηση του παιδιού από ειδικούς πιθανά με τη βελτίωση των δεξιοτήτων του το παιδί να μην εμφανίσει έντονα δυσκολίες στη μάθηση. Η πρώιμη παρέμβαση συνιστάτε σε αυτές τις περιπτώσεις . Το ιστορικό του παιδιού και η αισθητικοκινητική του ανάπτυξη θα κατευθύνει τη παρέμβαση.  

Από 5 έως 8 ετών:
§  Αντιστροφή ακολουθίας γραμμάτων (left/felt)
§  Δυσκολία στο γραφικό χαρακτήρα
§  Αποφυγή της ανάγνωσης μεγαλοφώνως
§  Δύσκολη και σφιχτή λαβή μολυβιού
§  Αργή ή κακή ανάκληση γεγονότων
§  Δυσκολία στο να κάνει φίλους
§  Δυσκολία στην κατανόηση της γλώσσας του σώματος και των εκφράσεων του προσώπου
§  Αργούν να μάθουν προθέματα, επιθήματα, ρίζες λέξεων και άλλες στρατηγικές ορθογραφίας







Μαθητές λυκείου και Ενήλικοι:
§  Εξακολουθεί να συλλαβίζει λάθος
§  Αποφεύγει τη γραφή και την ανάγνωση
§  Δυσκολία στην περίληψη
§  Δυσκολία στις ανοιχτού τύπου ερωτήσεις στις εξετάσεις
§  Αδυναμία στις δεξιότητες μνήμης
§  Δυσκολία στην προσαρμογή σε νέες ρυθμίσεις
§  Αργός ρυθμός σε κάποια δουλειά
§  Φτωχή κατανόηση αφηρημένων εννοιών
§  Είτε δίνει πολύ λίγη προσοχή σε λεπτομέρειες είτε εστιάζει πάνω τους πάρα πολύ
§  Διαβάζουν εσφαλμένα τις πληροφορίες
Βιβλιογραφική αναφορά:
©2017 WETA. LD on Line works in association with the National Joint Committee on Learning Disabilities (NJCLD). LD on Line is an educational service of public television station WETA in Washington, D.C.
 Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια  
Σε συνεργασία με την Αργυρώ Φουστέρη Εργοθεραπεύτρια 

Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017

ΕΠΑΝΑΦΟΙΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.


Η επαναφοίτηση μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα στο παιδί;

Αν το παιδί λάβει την κατάλληλη ενημέρωση με τον κατάλληλο τρόπο, η επαναφοίτηση δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία του. Έντονο ψυχολογικό στρες για το παιδί παρατηρείται όταν φοιτεί στην Α’ Δημοτικού και δεν έχει καλή σχολική ετοιμότητα. Τότε κατανοεί ότι δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις σχολικές του υποχρεώσεις ούτε στις προσδοκίες των γονιών του σχετικά με την σχολική του επίδοση. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε σχολική άρνηση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απείθαρχη συμπεριφορά, ψυχοσωματικές εκδηλώσεις και ακόμα σοβαρότερες ψυχολογικές συνέπειες.





Σύμφωνα με τις καταγραφές των αναπτυξιολόγων, «η “σχολική ετοιμότητα” ορίζεται όχι μόνον από το νοητικό επίπεδο του παιδιού, αλλά και από τη συναισθηματική ωριμότητα, τις κοινωνικές δεξιότητες, την ωριμότητα του λόγου, της αδρής και λεπτής κίνησης, η οποία φθάνει σε ικανοποιητικό βαθμό για τα περισσότερα παιδιά από την ηλικία έναρξης φοίτησης στο σχολείο. Τέτοιο θέμα εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά που είναι γεννημένα προς το τέλος του χρόνου, πρόωρα ή με αναπτυξιακές δυσκολίες. Οταν οι γονείς ή η δασκάλα διαπιστώσουν ότι το παιδί τους δεν αναπτύσσεται όπως τα άλλα παιδιά σε κινητικότητα, λόγο, κοινωνική επαφή, οπτικοκινητικό συντονισμό, αντίληψη ή κρίση, συνιστάται πλήρης αναπτυξιολογικός έλεγχος, δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες και το παιδί τίθεται υπό αναπτυξιακή παρακολούθηση.

Σε ό,τι αφορά τον ιδανικό χρόνο αξιολόγησης της σχολικής ετοιμότητας, ισχύει η αρχή «όσο πιο νωρίς, τόσο πιο καλά». Ιδανικά, γίνεται στις αρχές, έτσι ώστε να δοθεί χρόνος για να καλύψει το παιδί τις όποιες ανάγκες, μέσω παρέμβασης και να υπάρχει παρακολούθηση. Το ζητούμενο είναι όχι μόνο να είμαστε βέβαιοι ότι το κάθε παιδί είναι έτοιμο αναπτυξιακά να μεταβεί στο Δημοτικό, αλλά και από το προνήπιο στο νήπιο. Να τονιστεί πως μία βεβιασμένη ένταξη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα μπορούσε να δημιουργήσει μαθησιακά κενά, ψυχολογικά προβλήματα, συναισθήματα απόρριψης, άγχους, κατάθλιψης και ενδεχομένως αντιδραστική, αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά με επακόλουθο την περιθωριοποίηση στο απώτερο μέλλον».


 ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ

 ΑΡΓΥΡΩ ΦΟΥΣΤΕΡΗ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ






Τρίτη 21 Μαρτίου 2017

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ 3 ΕΩΣ 5 ΕΤΩΝ.

  • 3-5 ΧΡΟΝΩΝ.
    Στην αδρή κινητικότητα:
    • στα παιδιά ηλικίας 3 έως 5 ετών, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνεται σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια
    • αναπτύσσονται καινούριες δεξιότητες, αλλά εδραιώνονται και οι υπάρχουσες δεξιότητες
    • η συμπεριφορά του παιδιού φαίνεται να έχει καλύτερο σχεδιασμό και οργάνωση
    • με τη συνεχόμενη ανάπτυξη των δεξιοτήτων και της μυϊκής δύναμης αρκετά παιδιά στην ηλικία των 5 ετών μπορούν να κάνουν ποδήλατο, μερικά μπορούν και να κολυμπούν
    • μπορούν επίσης να κάνουν κούνια μόνα τους
    • μπορούν να χτυπήσουν ένα μπαλάκι με τη ρακέτα
    • έχουν την ικανότητα να κρεμαστούν από μία μπάρα για 10 δευτερόλεπτα.
    3-4 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • μπορεί να κάνει απλά παζλ
    • μπορεί να χτίσει πύργο με 9 ή περισσότερα τούβλα
    • μπορεί να περνάει μικρές χάντρες σε κλωστή.
    Στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη:
    • στην ηλικία των 3 ετών έχει αναπτύξει την αίσθηση της αυτονομίας
    • το παιδί έχει κάποια ιδέα για τα όριά του και πολλές από τις συγκρούσεις με τους γονείς έχουν σταματήσει
    • σε ηλικία περίπου 3 χρονών αρχίζει να αναγνωρίζει τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων που μέχρι αυτή την ηλικία βασιζόταν στο ντύσιμο π.χ. είναι κορίτσι επειδή φοράει φούστα
    • τώρα το παιδί μαθαίνει τις ανατομικές διαφορές και ξεκινά τη διερεύνηση του σώματός του
    • ταυτόχρονα μαθαίνει τι θεωρείται κατάλληλη ή ακατάλληλη συμπεριφορά για την οικογένεια και την κοινωνία.

    4-5 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • μπορεί να κόβει χαρτί παρακολουθώντας ευθείες και στρογγυλές γραμμές
    • να διπλώνει χαρτί στη μέση με τις δύο άκρες μαζί
    • να βάζει το κλειδί στην κλειδαριά και να το ανοίγει.
    Στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη:
    • μέχρι την ηλικία των 5 ετών έχει αναπτύξει την πρωτοβουλία
    • στα 4 του χρόνια αφήνει το στάδιο του παράλληλου παιχνιδιού και προχωρά στη συμμετοχή του σε ομάδα «εκτέλεση σχεδίου». Η ομάδα αυτή χαρακτηρίζεται από την ικανότητα του παιδιού να συμμετέχει, για σύντομο χρονικό διάστημα, σε μία δραστηριότητα που απαιτεί συνεργασία, αλληλεπίδραση και ανταγωνισμό. Τα παιδιά συμμετέχουν στη ομάδα με σκοπό την εκτέλεση της δραστηριότητας ή του παιχνιδιού και υπάρχει ελάχιστη επαφή μεταξύ τους
    • γνωρίζει τους κανόνες της παιδικής χαράς
    • πολλά παιδιά σε αυτή την ηλικία παρακολουθούν το πρόγραμμα κάποιου οργανωμένου παιδικού σταθμού που βοηθάει στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων.
    Στο παιχνίδι:
    • σε ηλικία 4 ετών μπορεί να συναρμολογήσει παζλ με 6 κομμάτια
    • να ονομάσει 3 χρώματα
    • να ονομάσει 3 απλά σχήματα.
    5 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • κόβει με το ψαλίδι μικρό κύκλο, τρίγωνο και τετράγωνο
    • κόβει και γύρω τις εικόνες
    • περνάει μικρές χάντρες παρακολουθώντας ένα δείγμα για τα χρώματα και τα σχήματα.
    Στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη:
    • το παιδί σε ηλικία 3 έως 5 ετών εσωτερικεύει τις αξίες και τις νόρμες της οικογένειας και της κοινωνίας
    • στην ηλικία των 5 χρονών δεν δρα μόνο με στόχο την ανάγκη να ευχαριστήσει τους γονείς του ή να αποφύγει την τιμωρία
    • αρχίζει να έχει μία εσωτερική εικόνα για το τι είναι σωστό και τι όχι
    • εκφράζει την επιθετικότητά του με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.
    Στις Δ.Κ.Ζ.:
    Στην ένδυση-απόδυση:
    • το παιδί μπορεί να ντυθεί μόνο του με εξαίρεση τα ρούχα που κουμπώνουν πίσω και τα κορδόνια
    • τα μικρά σφιχτά κουμπιά μπορεί να τον δυσκολέψουν
    • μπορεί να κρεμάσει το μπουφάν του
    • μπορεί να βάλει τα γάντια του
    • μπορεί να φορέσει τις μπότες του.
    Στην τουαλέτα:
    • το παιδί είναι ανεξάρτητο, στεγνό πρωί και βράδυ
    • μπορεί να συμβούν «ατυχήματα» (τη νύχτα) αν το παιδί είναι κουρασμένο ή ανήσυχο.
    Στην προσωπική καθαριότητα:
    • μπορεί να πλύνει μόνο του το πρόσωπό του, τα χέρια του, τα δόντια του και να κάνει μπάνιο (ο γονιός ρυθμίζει το νερό). Το επίπεδο καθαριότητας όμως ίσως να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των γονιών του.
    Στις οικιακές δουλειές:
    • μπορεί να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού
    • μπορεί να στρώσει το τραπέζι
    • μπορεί να βγάλει έξω τα σκουπίδια
    • μπορεί να ποτίσει τα λουλούδια
    • η συμμετοχή του το βοηθάει να αισθάνεται πως είναι μέλος της οικογένειας, ικανό και υπεύθυνο.
    Στο παιχνίδι:
    • σε ηλικία 3 έως 5 ετών, λόγω της ανάπτυξης του οπτικοκινητικού του συντονισμού και της λεπτής του κινητικότητας, μπορεί να ζωγραφίσει, να κόψει και να χρωματίσει, να κάνει κατασκευές από κόλλα και χαρτί, να φτιάξει κολιέ από χάντρες
    • μπορεί επίσης να πηδήξει, να τρέξει και να κλωτσήσει
    • μπορεί να πει τους αριθμούς από το 1 έως το 20
    • μπορεί να ζωγραφίσει άνθρωπο με κεφάλι, δύο πόδια και δύο χέρια
    • μπορεί να παίξει απλά επιτραπέζια παιχνίδια (lotto-ταιριάζει εικόνες) και απλό memory (παιχνίδι μνήμης)
    • μπορεί να τραγουδά και να αποστηθίσει 5 στίχους
    • πολλά παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν αρχίσει να γνωρίζουν γράμματα και κάποια μπορούν να τα διαβάσουν.
    Οι παραπάνω δεξιότητες είναι ενδεικτικές και εξαρτώνται από το ιστορικό του παιδιού και τους παράγοντες που μπορεί να τις επηρεάζουν όπως προωρότητα και ελλιπές βάρος γέννησης.   
    • Σηφάκη, Μ. (2002). Τομέας κινητικότητας: τυπική ανάπτυξη στασικού ελέγχου. Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
      Σηφάκη, Μ. (1998). Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής ΙΙ: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
      Illingworth, R.S. (1984). Ορόσημα ανάπτυξης. Βασική ανιχνευτική εξέταση: 0-4 χρονών (3η έκδοση). Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόρης Κ. Παρισιανός

      Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης και εποπτείας 
    • Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια 
    • Φουστέρη Αργυρώ Φοιτήτρια Εργοθεραπείας